Abstract
It It is common to find mythological elements in folk literature. Folk literature The epic, which is a product, reflects the imagination of the people in the earliest periods. The origin of epics is also based on mythological elements. Memê Alan, which is a historical epic, is an epic known to exist among Kurmanc and Zazas. Although it is known to be a pre-Islamic epic, the use of concepts belonging to Islamic terminology should be considered normal considering the periods when it was written down. It is understood from the epic that the religion of Islam, sheikhs, scholars and religious teachers have an important place in the life of Memê Alan, the main protagonist of the epic that is passed from language to language. These motifs indicate that the epic is influenced by religious terminology. Among the mythological elements, Hızır, who has extraordinary features, horses and dragons among animals, apples and pomegranates among fruits are used. Among religious motifs, God, angels, the four holy books, Prophet Muhammad and Prophet David, the grave, the hereafter, the judgment, heaven and hell, fate and accident, Companions, prayer, sin, haram-halal, knowledge, faith, disbeliever, Muslim, death, soul, martyr, ablution, prayer, sacrifice, religious holidays, mosque, church, imam, minaret, rosary, dervish, disciple, servant, contemplation, Quraysh and Karbala are used. In this article, the religious-mythological motifs in Memê Alan Epic are discussed.
Keywords
Epic Epic of Memê Alan Mythological and religious elements Kurdish Literature Kurdish Mythology
References
- Akay, H. (2005). İslâmî Terimler Sözlüğü. 3. Bs. İstanbul: İşaret Yayınları.
- Apuhan, D. (2022). Molla Mehmet Demirbaş Divanı (Şekil Biçim ve İnceleme). 1. Bs. Ankara: Sonçağ Akademi.
- Aslan, R. (2015). “Berawirdiya destana Memê Alan û Mem û Zîna Ehmedê Xanî”. [The Comparison of Memê Alan epopee and Mem û Zîn of Ehmedê Xanî]. International Journal of Kurdish Studies, 1(2), 86-101.
- Çelikan, S. (2022). “Tefekkür Kavramı ve İlgili Rivayetler Üzerine Bir Değerlendirme”, Nisar, 1, 1-28.
- Gökalp, B. (2024). Zazaca Halk Anlatılarında Mitolojik Unsurlar (Örnek Metinler) Doktora Tezi, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü, Bingöl.
- Gölpınarlı, A. (2004). Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri. İstanbul: İnkılap Yayınları. Hançerlioğlu, O. (2013). Dünya İnançları Sözlüğü. 6. Bs. Remzi Kitapevi.
- Harman, Ö. Faruk. (1994).“Dâvûd”. ss. 21-24 içinde TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 9. İstanbul: TDV Yayınları.
- Jahany, P. ve Çiftçi, H. (2020). “Beytên Kurdî: Memê Alan Wek Mînak”. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 6(11), 9-34.
- Karaman, F., Karagöz, İ.,Paçacı, İ., Canbulat, M., Gelişen, A., Ural, İ. (2006). Dinî Kavramlar Sözlüğü, Ankara: DİB Yayınları.
- Korkmaz, V. (2019). “Berawırdîyek Lı Ser Destana Memê Alan û Mem û Zîna Ehmedê Xanî Jı Alîyê Binyad û Honakê ve”. Yüksek Lisans Tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü, Mardin.
- Lezgin, R. ve Celali N. (2014). Memê Alan. 1. Bs. Diyarbakır: Roşna Yayınları. Sinanoğlu, M. (2002). “Küfr”. ss. 533-536 içinde TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 26. Ankara: TDV Yayınları.
- Şehriyar, G. (2020). “Edigey Destanında Dinî-Mitolojik Motifler”. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19 (1), 158-169.
- Tercuman, Ş. (2023). “Laz Halk Masallarında Yer Alan Mitolojik ve Olağanüstü Varlıklar. Kültür Araştırmaları Dergisi, 19, 90-107.
- Tutar, A. (1996). “Dede Korkut Kitabı’nda Dinî Motifler”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1, 241-254. Üstüner, K. (2007). Divan Şiirinde Tasavvuf. Ankara: Birleşik Yayınevi.
- Üzüm, İ. (2002). “Kiramen Kâtibin”. ss. 59-60 içinde TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 26. Ankara: TDV Yayınları.
- Yıldırım, Nimet. (2006). Fars Mitolojisi Sözlüğü. Kabalcı Yayınları.
- Yılmaz, M. (2008). “Meme Alan Masalında Türkçe ve Şamanízmín İzlerí”. Akademik Araştırmalar Dergisi, 37, 173-190.
Abstract
Halk edebiyatı ürünlerinde mitolojik unsurlara rastlamak olağandır. Halk edebiyatı ürünü olan destan halkın en eski dönemlerdeki tasavvurunu yansıtır. Destanların kökeni de mitolojik unsurlara dayanmaktadır. Tarihi bir destan olma özelliği olan Memê Alan, Kurmanc ve Zazalar arasında varlığından haberdar olunan bir destandır. İslamiyet öncesi bir destan olduğu bilinse de yazıya geçirildiği dönemler göz önüne alındığında İslamî terminolojiye ait kavramların kullanılması normal karşılanmalıdır. Destandan anlaşılıyor ki dilden dile aktarılan destanın asıl kahramanı olan Memê Alan’ın hayatında İslâm dini, şeyh, âlim ve din hocaları önemli bir yere sahiptir. Bu motifler destanın dini terminolojiden etkilendiğinin göstergesidir. Mitolojik unsurlardan olağanüstü özellikleri olan Hızır, hayvanlardan at ve ejderha, meyvelerden elma ve nar kullanılmıştır. Dini motiflerden Allah, melekler, kutsal dört kitap, Hz. Muhammed ve Hz. Davud, kabir, ahiret, mahşer, cennet-cehennem, kader-kaza, sahabeler, dua, günah, haram-helal, ilim, iman, kâfir, Müslüman, ölüm, ruh, şehid, abdest, namaz, kurban, dini bayramlar, cami, kilise, imam, minare, tesbih, derviş, mürid, kul, tefekkür, Kureyş ve Kerbela kullanılmıştır. Makalede Memê Alan Destanındaki sözü edilen dinî-mitolojik motifler ele alınmıştır.
Keywords
Epic Epic of Memê Alan Mythological and religious elements Kurdish Literature Kurdish Mythology
References
- Akay, H. (2005). İslâmî Terimler Sözlüğü. 3. Bs. İstanbul: İşaret Yayınları.
- Apuhan, D. (2022). Molla Mehmet Demirbaş Divanı (Şekil Biçim ve İnceleme). 1. Bs. Ankara: Sonçağ Akademi.
- Aslan, R. (2015). “Berawirdiya destana Memê Alan û Mem û Zîna Ehmedê Xanî”. [The Comparison of Memê Alan epopee and Mem û Zîn of Ehmedê Xanî]. International Journal of Kurdish Studies, 1(2), 86-101.
- Çelikan, S. (2022). “Tefekkür Kavramı ve İlgili Rivayetler Üzerine Bir Değerlendirme”, Nisar, 1, 1-28.
- Gökalp, B. (2024). Zazaca Halk Anlatılarında Mitolojik Unsurlar (Örnek Metinler) Doktora Tezi, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü, Bingöl.
- Gölpınarlı, A. (2004). Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri. İstanbul: İnkılap Yayınları. Hançerlioğlu, O. (2013). Dünya İnançları Sözlüğü. 6. Bs. Remzi Kitapevi.
- Harman, Ö. Faruk. (1994).“Dâvûd”. ss. 21-24 içinde TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 9. İstanbul: TDV Yayınları.
- Jahany, P. ve Çiftçi, H. (2020). “Beytên Kurdî: Memê Alan Wek Mînak”. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 6(11), 9-34.
- Karaman, F., Karagöz, İ.,Paçacı, İ., Canbulat, M., Gelişen, A., Ural, İ. (2006). Dinî Kavramlar Sözlüğü, Ankara: DİB Yayınları.
- Korkmaz, V. (2019). “Berawırdîyek Lı Ser Destana Memê Alan û Mem û Zîna Ehmedê Xanî Jı Alîyê Binyad û Honakê ve”. Yüksek Lisans Tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü, Mardin.
- Lezgin, R. ve Celali N. (2014). Memê Alan. 1. Bs. Diyarbakır: Roşna Yayınları. Sinanoğlu, M. (2002). “Küfr”. ss. 533-536 içinde TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 26. Ankara: TDV Yayınları.
- Şehriyar, G. (2020). “Edigey Destanında Dinî-Mitolojik Motifler”. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19 (1), 158-169.
- Tercuman, Ş. (2023). “Laz Halk Masallarında Yer Alan Mitolojik ve Olağanüstü Varlıklar. Kültür Araştırmaları Dergisi, 19, 90-107.
- Tutar, A. (1996). “Dede Korkut Kitabı’nda Dinî Motifler”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1, 241-254. Üstüner, K. (2007). Divan Şiirinde Tasavvuf. Ankara: Birleşik Yayınevi.
- Üzüm, İ. (2002). “Kiramen Kâtibin”. ss. 59-60 içinde TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 26. Ankara: TDV Yayınları.
- Yıldırım, Nimet. (2006). Fars Mitolojisi Sözlüğü. Kabalcı Yayınları.
- Yılmaz, M. (2008). “Meme Alan Masalında Türkçe ve Şamanízmín İzlerí”. Akademik Araştırmalar Dergisi, 37, 173-190.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | World Languages, Literature and Culture (Other) |
| Journal Section | Makaleler |
| Authors | |
| Early Pub Date | March 22, 2025 |
| Publication Date | March 21, 2025 |
| Submission Date | February 25, 2025 |
| Acceptance Date | March 7, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025Volume: 11 Issue: 1 |
NOTICE: All submissions will be accepted through the Manuscript Submission System. Please click on www.ijoks.com and register to submit a paper.