Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi

Öz

İran’da yurtdışına öğrenci gönderilmesi süreci Kacar dönemiyle birlikte başlamıştır. Avrupa’ya eğitim almaları için gönderilen öğrenciler daha sonra İran’ın siyasal ve sosyal tarihi açısından önem arz eden toplumsal hareketlerin başlamasında adeta öncü rolü üstlenmişlerdir. Bu çalışmada İran’da öğrenci hareketlerinin ulusal düzeyde etkinlik kazanmaya başladığı Pehlevi döneminden başlanarak, 1979 İran İslam Devrimi’ne kadarki süreçte öğrenci hareketlerinin pozisyonu ve fonksiyonu üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda İran içerisinde etkinlik olan öğrenci grupları ve İran dışında faaliyetlerde bulunan öğrenci konfederasyonları ele alınmıştır. Öğrenci hareketleri incelendiğinde Tudeh Partisi’nin ve Milli Cephe’nin söz konusu oluşumlar üzerindeki etkisi ön plana çıkarken, devrim süreciyle birlikte ise İslamcı kimliğe sahip öğrenci gruplarının etkili olmaya başladığı saptanmıştır. Çalışma kapsamında incelenen kaynaklardan hareketle İran’da toplumsal hareketlerde öğrenci gruplarının kitlesel seferberlik oluşumunda harekete geçirici etkiye sahip olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca İran’da çeşitli öğrenci gruplarına öncülük eden isimlerin 1979’da gerçekleşen devrimle birlikte yeni bir anayasal yapının kuruluş aşamasında da kritik roller üstlendikleri görülmektedir.