Abstract
Çîrokên gelêrî berhemên vegêrana çanda devkî ne ku ji demên kevin de di nav mirovan de derketiye holê û her çûye geştir bûye. Bi taybetî zîncîreya rûdanê, alema fantastîk, karakterên derasayî û xisûsîyetên din ên vegêrana çîrokên gelêrî wan li ber çavên mirovan bêtir cazîb kiriye. Di serî de herçiqas xisûsen û tenê ji bo zarokan nehatibin vegotin jî hema ji wê rojê ve ji bo zarokan bûne vegêranên kêfê û alema xeyalê. Nexasim bi çêbûna qadeke weku edebîyata zarokan ya modern teşebusên ewil yên materyalên xwendin û tamjêgirtinê çîrokên gelêrî bûne û heya îro jî ev çêj û kêf berdewam dike. Amanca sereke ya vê xebatê destnîşankirin û nirxandina sirra çîrokên gelêrî ya ji bo zarokan e. Me di xebata xwe de çîrokên gelêrî û peywendîya wan a bi zarokan re bi rêbazeke dîyakronîk û senkronik analîz kiriye. Dema ev analîz hat kirin nimûneyên Kurdî yên di vî warî de jî hatine pêşkêşkirin û nirxandin. Herweha mifa û xetereyên çîrokên gelêrî yên ji bo zarokan ku ji aliyê pedagojîk ve hatine tesbîtkirin ji layê me ve hatiye pêşkêşkirin. Di gel vê me di xebata xwe de li derveyî xwendina klasîk ya çîroka, rêbazên xwendina nû yên çîrokan jî pêşnîyaz kirine û gihiştine encamê. Weku encam em gihiştin wê qenaetê ku cazîbeya çîrokên gelêrî ji bo zarokan hîn bêtir bûye, ev têkilî bi awayekî xurt hîn dê dewam bike û heta bi qasî xuya dibe dê ne mimkûn be ku zarok ji çîrokan bên veqetandin.
Keywords
References
- Akdeniz, S. (2010a). Bir Masal İnceleme Modeli Önerisi ve Uygulama, http://www.ege-edebiyat.org/wp/?p=771 (Erişim Tarihi: 11.02.2019).
- Aykaç, Y. (2020). Kürt Mirliklerinde Edebi Patronaj (1514-1846). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kürt Dili ve Kültürü Anabilim Dalı.
- Bacanlı, H. (2005). Gelişim ve Öğrenme, 11. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Bedirxan, M. M. (1898). BismîllehîRehmanîRehîm, Kurdistan, M. E. Bozaslan (Amd.), hej: 1, Kahîre, 1-4.
- Bedlîsî, Ş. (2007). Şerefname, Z. Avcı (Çev.), İstanbul: Avesta Yayınları.
- Berzincî, E. S. E. (2004). Sercemî Berhemî Şakir Fettah - Kitêbî Duwem, Hewlêr: Aras.
- Dervişcemaloğlu, B. (2016). Anlatıbilime Giriş, (2. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Dilidüzgün, S. (2007). Çağdaş Çocuk Yazını; Yazın Eğitiminde Atılan İlk Adım, (İkinci Basım), İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
- Genette, G. (2011). Anlatının Söylemi: Yöntem Hakkında Bir Deneme, F. B. Aydar (Çev.), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
- Grimm, W. (2005). Masalların Özü Üzerine, H. Aydoğan (Çev.), Hece Aylık Edebiyat Dergisi; Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, s. 104-105, Ankara, 150-152.
- Heywood, C. (2003). Baba Bana Top At! Batı’da Çocukluğun Tarihi, E. Hoşsucu (Çev.), İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Izady, M. R. (2007). Bir Ele Kitabı Kürtler, (2. Baskı). C. Atila (Çev.), İstanbul: Doz Yayıncılık.
- Jahn, M. (2015). Anlatıbilim; Anlatı Teorisi El Kitabı, (2. Baskı). B. Dervişcemaloğlu (Çev.), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Kendo (1913). Çîrokê Kurmanca, Rojî Kurd, hej: 2, İstanbul, 31.
- Kıbrıs, İ. (2010). Çocuk Edebiyatı, (4. Baskı), Ankara: Kök Yaıncılık.
- Mentik, H. (2013). Teknîkî Firedengî le Romanî Kurdî da; Kurmancî Xwarû Salê 2000-2010, Silêmanî: Birêweberêtîyî Çap û Bilawkirdinewey Silêmanî.
- Oğuzkan, F. (2013). Çocuk Edebiyatı, (10. Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık.
- Öztan, G. G. (2011). Türkiye’de Çocukluğun Politik İnşası, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Postman, N. (1995). Çocukluğun Yokoluşu, K. İnal (Çev.), Ankara: İmge Kitabevi.
- Rousseau, J.J. (2011). Emile ya da Çocuk Eğitimi Üzerine, M. Baştürk-Y. Kızılçim (Çev.), Ankara: Kilit Yayınları.
- Sebrî, R. R. (2010). Çîrokî Mindallan le Edebî Kurdî da; 1991-2005, Hewlêr: Bilawkirawekanî Akademîyayî Kurdî.
- Seccadî, E. (1960). Hemîşe Behar. Çapî Yekem, Bexda: Çapxaney Me’arif. https://books.vejin.net/en/book/132 (03.08.2022)
- Sezer, M. Ö. (2016). Masallar ve Toplumsal Cinsiyet, (Altıncı Basım), İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
- Subaşı, K. (2018). Girr û Gallî Mindallanî Kurd; Dîrokçeya Medya û Çapemenîya Zarokan a Kurdî, İstanbul: Nûbihar.
- Subaşı, K. (2019). Kürtçe (Kurmancî) Masaların Anlatı Tipolojisi/Tîpolojîya Vegêrana Çîrvanokên Kurdî-Kurmancî, Teza Doktorayê ya Çapnebûyî, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kürt Dili ve Kültürü Anabilim Dalı.
- Şecerî, R. (2005). Edebiyatî Kodekan der Îran, Tahran: Întişaratî ‘Ayaran.
- Şimşek, T. (2014). Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı, (3. Baskı), Ankara: Grafiker Yayınları.
- Temo, F. (1913). Çîrok, Rojî Kurd, hej: 1, İstanbul, 25-26.
- Thompson, S. (1951). The Folktale, New York: The Dryden Press.
- Tüfekçi Can, D. (2012). Çocuk Edebiyatı Üzerine Bir Araştırma: Tanımlar, Türler ve Teoriler, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Xanî, E. (1858). Haza Kîtab Nûbehar, M. E. Bayezîdî (Mustensîx), Koleksîyona Alaxandre Jaba ya Petersburgê, Arşîv No: Kurd 22, Petersburg.
- Yavuzer, H. (2012). Çocuğunuzun İlk 6 Yılı, 28. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Yıldırım, N. (2017). İran Edebiyatı; Başlangıçtan İslamiyet’e Kadar, (2. Basım), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Zêdo, Ç. (2020). Ejderhayê Tirsonek, İstanbul: Nûbihar.
- Zêdo, Ç. (2023). Şêrê Bitenê, İstanbul: Nûbihar.
Abstract
Folk tales are popular narratives told since the earliest of times. Folk tales became ever more popular as the narrative tradition developed. Especially the plot, world of fantasy, extraordinary characters and other narrative features such as repetition in folk tales have made them the most attractive narrative genre among ordinary people. Although folk tales were not adapted for children at the outset, they seem to have immersed children in an enjoyable world, stirring their imaginations and in general fascinating them for an eternity! We do not know if it was the emergence of children’s literature in the modern period that brought about the first efforts to integrate folk tales with tales for children. However, we do know that until today, folk tales have not lost their charm for children. The aim of this study is to examine the educational value of folk tales, especially those for children. In our study, the narrative structures and historical adventures found in folk tales and how the relate to children are analysed using a diachronic and synchronic method. While doing this analysis, the first uses of folk tales in Kurdish children’s literature are also shown with examples. In addition, the benefits of folk tales for children in terms of content as well as possible pedagogical harm are also mentioned. In this context, our research concluded by suggesting some creative reading methods in which folk tales could be told to children in unique written publications now in our modern period, as versus their classical narration. It was concluded that children will always find the narrative structure of folk tales attractive and it will not be possible to discard folk tales.
Keywords
References
- Akdeniz, S. (2010a). Bir Masal İnceleme Modeli Önerisi ve Uygulama, http://www.ege-edebiyat.org/wp/?p=771 (Erişim Tarihi: 11.02.2019).
- Aykaç, Y. (2020). Kürt Mirliklerinde Edebi Patronaj (1514-1846). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kürt Dili ve Kültürü Anabilim Dalı.
- Bacanlı, H. (2005). Gelişim ve Öğrenme, 11. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Bedirxan, M. M. (1898). BismîllehîRehmanîRehîm, Kurdistan, M. E. Bozaslan (Amd.), hej: 1, Kahîre, 1-4.
- Bedlîsî, Ş. (2007). Şerefname, Z. Avcı (Çev.), İstanbul: Avesta Yayınları.
- Berzincî, E. S. E. (2004). Sercemî Berhemî Şakir Fettah - Kitêbî Duwem, Hewlêr: Aras.
- Dervişcemaloğlu, B. (2016). Anlatıbilime Giriş, (2. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Dilidüzgün, S. (2007). Çağdaş Çocuk Yazını; Yazın Eğitiminde Atılan İlk Adım, (İkinci Basım), İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
- Genette, G. (2011). Anlatının Söylemi: Yöntem Hakkında Bir Deneme, F. B. Aydar (Çev.), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
- Grimm, W. (2005). Masalların Özü Üzerine, H. Aydoğan (Çev.), Hece Aylık Edebiyat Dergisi; Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, s. 104-105, Ankara, 150-152.
- Heywood, C. (2003). Baba Bana Top At! Batı’da Çocukluğun Tarihi, E. Hoşsucu (Çev.), İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Izady, M. R. (2007). Bir Ele Kitabı Kürtler, (2. Baskı). C. Atila (Çev.), İstanbul: Doz Yayıncılık.
- Jahn, M. (2015). Anlatıbilim; Anlatı Teorisi El Kitabı, (2. Baskı). B. Dervişcemaloğlu (Çev.), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Kendo (1913). Çîrokê Kurmanca, Rojî Kurd, hej: 2, İstanbul, 31.
- Kıbrıs, İ. (2010). Çocuk Edebiyatı, (4. Baskı), Ankara: Kök Yaıncılık.
- Mentik, H. (2013). Teknîkî Firedengî le Romanî Kurdî da; Kurmancî Xwarû Salê 2000-2010, Silêmanî: Birêweberêtîyî Çap û Bilawkirdinewey Silêmanî.
- Oğuzkan, F. (2013). Çocuk Edebiyatı, (10. Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık.
- Öztan, G. G. (2011). Türkiye’de Çocukluğun Politik İnşası, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Postman, N. (1995). Çocukluğun Yokoluşu, K. İnal (Çev.), Ankara: İmge Kitabevi.
- Rousseau, J.J. (2011). Emile ya da Çocuk Eğitimi Üzerine, M. Baştürk-Y. Kızılçim (Çev.), Ankara: Kilit Yayınları.
- Sebrî, R. R. (2010). Çîrokî Mindallan le Edebî Kurdî da; 1991-2005, Hewlêr: Bilawkirawekanî Akademîyayî Kurdî.
- Seccadî, E. (1960). Hemîşe Behar. Çapî Yekem, Bexda: Çapxaney Me’arif. https://books.vejin.net/en/book/132 (03.08.2022)
- Sezer, M. Ö. (2016). Masallar ve Toplumsal Cinsiyet, (Altıncı Basım), İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
- Subaşı, K. (2018). Girr û Gallî Mindallanî Kurd; Dîrokçeya Medya û Çapemenîya Zarokan a Kurdî, İstanbul: Nûbihar.
- Subaşı, K. (2019). Kürtçe (Kurmancî) Masaların Anlatı Tipolojisi/Tîpolojîya Vegêrana Çîrvanokên Kurdî-Kurmancî, Teza Doktorayê ya Çapnebûyî, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kürt Dili ve Kültürü Anabilim Dalı.
- Şecerî, R. (2005). Edebiyatî Kodekan der Îran, Tahran: Întişaratî ‘Ayaran.
- Şimşek, T. (2014). Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı, (3. Baskı), Ankara: Grafiker Yayınları.
- Temo, F. (1913). Çîrok, Rojî Kurd, hej: 1, İstanbul, 25-26.
- Thompson, S. (1951). The Folktale, New York: The Dryden Press.
- Tüfekçi Can, D. (2012). Çocuk Edebiyatı Üzerine Bir Araştırma: Tanımlar, Türler ve Teoriler, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Xanî, E. (1858). Haza Kîtab Nûbehar, M. E. Bayezîdî (Mustensîx), Koleksîyona Alaxandre Jaba ya Petersburgê, Arşîv No: Kurd 22, Petersburg.
- Yavuzer, H. (2012). Çocuğunuzun İlk 6 Yılı, 28. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Yıldırım, N. (2017). İran Edebiyatı; Başlangıçtan İslamiyet’e Kadar, (2. Basım), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Zêdo, Ç. (2020). Ejderhayê Tirsonek, İstanbul: Nûbihar.
- Zêdo, Ç. (2023). Şêrê Bitenê, İstanbul: Nûbihar.
Abstract
Çîrokên gelêrî berhemên vegêrana çanda devkî ne ku ji demên kevin de di nav mirovan de derketiye holê û her çûye geştir bûye. Bi taybetî zîncîreya rûdanê, alema fantastîk, karakterên derasayî û xisûsîyetên din ên vegêrana çîrokên gelêrî wan li ber çavên mirovan bêtir cazîb kiriye. Di serî de herçiqas xisûsen û tenê ji bo zarokan nehatibin vegotin jî hema ji wê rojê ve ji bo zarokan bûne vegêranên kêfê û alema xeyalê. Nexasim bi çêbûna qadeke weku edebîyata zarokan ya modern teşebusên ewil yên materyalên xwendin û tamjêgirtinê çîrokên gelêrî bûne û heya îro jî ev çêj û kêf berdewam dike. Amanca sereke ya vê xebatê destnîşankirin û nirxandina sirra çîrokên gelêrî ya ji bo zarokan e. Me di xebata xwe de çîrokên gelêrî û peywendîya wan a bi zarokan re bi rêbazeke dîyakronîk û senkronik analîz kiriye. Dema ev analîz hat kirin nimûneyên Kurdî yên di vî warî de jî hatine pêşkêşkirin û nirxandin. Herweha mifa û xetereyên çîrokên gelêrî yên ji bo zarokan ku ji aliyê pedagojîk ve hatine tesbîtkirin ji layê me ve hatiye pêşkêşkirin. Di gel vê me di xebata xwe de li derveyî xwendina klasîk ya çîroka, rêbazên xwendina nû yên çîrokan jî pêşnîyaz kirine û gihiştine encamê. Weku encam em gihiştin wê qenaetê ku cazîbeya çîrokên gelêrî ji bo zarokan hîn bêtir bûye, ev têkilî bi awayekî xurt hîn dê dewam bike û heta bi qasî xuya dibe dê ne mimkûn be ku zarok ji çîrokan bên veqetandin.
Keywords
References
- Akdeniz, S. (2010a). Bir Masal İnceleme Modeli Önerisi ve Uygulama, http://www.ege-edebiyat.org/wp/?p=771 (Erişim Tarihi: 11.02.2019).
- Aykaç, Y. (2020). Kürt Mirliklerinde Edebi Patronaj (1514-1846). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kürt Dili ve Kültürü Anabilim Dalı.
- Bacanlı, H. (2005). Gelişim ve Öğrenme, 11. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Bedirxan, M. M. (1898). BismîllehîRehmanîRehîm, Kurdistan, M. E. Bozaslan (Amd.), hej: 1, Kahîre, 1-4.
- Bedlîsî, Ş. (2007). Şerefname, Z. Avcı (Çev.), İstanbul: Avesta Yayınları.
- Berzincî, E. S. E. (2004). Sercemî Berhemî Şakir Fettah - Kitêbî Duwem, Hewlêr: Aras.
- Dervişcemaloğlu, B. (2016). Anlatıbilime Giriş, (2. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Dilidüzgün, S. (2007). Çağdaş Çocuk Yazını; Yazın Eğitiminde Atılan İlk Adım, (İkinci Basım), İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
- Genette, G. (2011). Anlatının Söylemi: Yöntem Hakkında Bir Deneme, F. B. Aydar (Çev.), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
- Grimm, W. (2005). Masalların Özü Üzerine, H. Aydoğan (Çev.), Hece Aylık Edebiyat Dergisi; Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, s. 104-105, Ankara, 150-152.
- Heywood, C. (2003). Baba Bana Top At! Batı’da Çocukluğun Tarihi, E. Hoşsucu (Çev.), İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Izady, M. R. (2007). Bir Ele Kitabı Kürtler, (2. Baskı). C. Atila (Çev.), İstanbul: Doz Yayıncılık.
- Jahn, M. (2015). Anlatıbilim; Anlatı Teorisi El Kitabı, (2. Baskı). B. Dervişcemaloğlu (Çev.), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Kendo (1913). Çîrokê Kurmanca, Rojî Kurd, hej: 2, İstanbul, 31.
- Kıbrıs, İ. (2010). Çocuk Edebiyatı, (4. Baskı), Ankara: Kök Yaıncılık.
- Mentik, H. (2013). Teknîkî Firedengî le Romanî Kurdî da; Kurmancî Xwarû Salê 2000-2010, Silêmanî: Birêweberêtîyî Çap û Bilawkirdinewey Silêmanî.
- Oğuzkan, F. (2013). Çocuk Edebiyatı, (10. Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık.
- Öztan, G. G. (2011). Türkiye’de Çocukluğun Politik İnşası, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Postman, N. (1995). Çocukluğun Yokoluşu, K. İnal (Çev.), Ankara: İmge Kitabevi.
- Rousseau, J.J. (2011). Emile ya da Çocuk Eğitimi Üzerine, M. Baştürk-Y. Kızılçim (Çev.), Ankara: Kilit Yayınları.
- Sebrî, R. R. (2010). Çîrokî Mindallan le Edebî Kurdî da; 1991-2005, Hewlêr: Bilawkirawekanî Akademîyayî Kurdî.
- Seccadî, E. (1960). Hemîşe Behar. Çapî Yekem, Bexda: Çapxaney Me’arif. https://books.vejin.net/en/book/132 (03.08.2022)
- Sezer, M. Ö. (2016). Masallar ve Toplumsal Cinsiyet, (Altıncı Basım), İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
- Subaşı, K. (2018). Girr û Gallî Mindallanî Kurd; Dîrokçeya Medya û Çapemenîya Zarokan a Kurdî, İstanbul: Nûbihar.
- Subaşı, K. (2019). Kürtçe (Kurmancî) Masaların Anlatı Tipolojisi/Tîpolojîya Vegêrana Çîrvanokên Kurdî-Kurmancî, Teza Doktorayê ya Çapnebûyî, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kürt Dili ve Kültürü Anabilim Dalı.
- Şecerî, R. (2005). Edebiyatî Kodekan der Îran, Tahran: Întişaratî ‘Ayaran.
- Şimşek, T. (2014). Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı, (3. Baskı), Ankara: Grafiker Yayınları.
- Temo, F. (1913). Çîrok, Rojî Kurd, hej: 1, İstanbul, 25-26.
- Thompson, S. (1951). The Folktale, New York: The Dryden Press.
- Tüfekçi Can, D. (2012). Çocuk Edebiyatı Üzerine Bir Araştırma: Tanımlar, Türler ve Teoriler, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Xanî, E. (1858). Haza Kîtab Nûbehar, M. E. Bayezîdî (Mustensîx), Koleksîyona Alaxandre Jaba ya Petersburgê, Arşîv No: Kurd 22, Petersburg.
- Yavuzer, H. (2012). Çocuğunuzun İlk 6 Yılı, 28. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Yıldırım, N. (2017). İran Edebiyatı; Başlangıçtan İslamiyet’e Kadar, (2. Basım), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Zêdo, Ç. (2020). Ejderhayê Tirsonek, İstanbul: Nûbihar.
- Zêdo, Ç. (2023). Şêrê Bitenê, İstanbul: Nûbihar.
Details
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | Kurdish Language, Literature and Culture |
| Journal Section | Makaleler |
| Authors | |
| Early Pub Date | March 22, 2025 |
| Publication Date | March 21, 2025 |
| Submission Date | December 21, 2024 |
| Acceptance Date | January 1, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 |
NOTICE: All submissions will be accepted through the Manuscript Submission System. Please click on http://ijoks.com/ and register to submit a paper.