Abstract
Edebîyatê zazakî (kirmanckî) mîyan de heme tewiranê edebîyan de hûmara nuştoxê ke cinîyî zaf tay a. Labelê bîlhesa badê serra 2011î tayê kovare û rojnemayanê zazakî de ma berhemanê nuştoxê ke cinî yê, înan vînenê. Nê berhemdayîşî mabênê çar-panc serran de bi çapbîyayîşê kitabanê hîkayeyan dewam kerd. Bîlhesa serranê 2012-2013 û 2014î de têdima kitabê hîkayeyanê nuştoxê ke cinî yê çap bîyê. Na xebate de ma hewl da ke nê kitaban ra Bero Sûr (2012) û Menewşî (2020) ke hetê Bedrîye Topaçe ra; Pîyê Mi Kemane Cinitêne (2013) ke hetê Nadîre Guntaş Aldatmaze ra; Hêvîya Macire (2013) ke hetê Burçîn Bore ra; Zeman Sey Fekê Kardî Bî (Hîkayeyê Koyî) (2013) ke hetê Şeyda Asmîne ra; Vîndîbîyaye (2014) ke hetê Lorîn Demîrele ra ameyê nuştene, bi ewnîyayîşêkê femînîstî analîz bikê. Ma berhemanê nê nuştoxan de dekewtê temsîlîyetê cinîyan dima. Gelo mîyanê nê hîkayeyan de karakterê cinîyî bi terz û ewnîyayîşêkê senînî ameyê mojnayene û temsîlîyetêkê înan yo senîn esto? Berhemanê nê nuştoxanê cinîyan de, hetê babetan ra gelo ferqêk esto û nê nuştoxanê cinîyan kamcîn hetê cinîyan û cuya înan mojnayo ra? Nê hîkayeyan de sey karakter gelo cinîyî wayîrê temsîlîyetêkê senînî yê? Norm û rolanê komelkîyan nê nuştoxanê cinîyan û karakteranê înan yê cinîyan ser o senîn tesîr kerdo? Na xebate de derûdormeyê nê persan de ma hewl da ke nê berheman analîz bikê û nê persan rê cewaban bigeyrê.
Keywords
femînîzm Nadîre Guntaş Aldatmaz Bedrîye Topaç Burçîn Bor Lorîn Demîrel Şeyda Asmîn edebîyatê zazakî de nuştoxê cinîyî edebîyatê zazakî de hîkayeyî
References
- Aldatmaz, N. G. (2013). Pîyê mi kemane cinitêne. Dîyarbekir: Roşna.
- Aldatmaz, N. G. (2014). Folklorê kirmancan ser o. Dîyarbekir: Roşna.
- Aldatmaz, N. G. (2016). Pîltane. Îstanbul: Vate.
- Aldatmaz, N. G. (2016). Sanikanê mamekîye ra. Dîyarbekir: Roşna.
- Aldatmaz, N. G. (2019). Xewn. Dîyarbekir: Roşna.
- Aldatmaz, N. G. (2021). Tehlike altındaki bir dil kırmancca/zazaca. İstanbul: Vate.
- Allison, C. (2013). Folklor ve fantezi: kürt sözlü geleneğinde kadınların sunumu. S. Mojab (Dü.) içinde, Devletsiz ulusun kadınları; kürt kadını üzerine araştırmalar (F. Adsay, S. Kılıç, & E. Uşaklı, Çev., s. 245-263). İstanbul: Avesta.
- Asmîn, Ş. (2013). Zeman sey fekê kardî bî (Hîkayeyê Koyî). Dîyarbekir: Roşna.
- Aydin, S. (2014). Nadîre G. Aldatmaz reyde roportaj. Şewçila(13), 31-37.
- Beauvoir, S. d. (1993). Kadın "ikinci cins", bağımsızlığa doğru. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel.
- Beauvoir, S. d. (1993). Kadın "ikinci cins", genç kızlık çağı. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel.
- Beauvoir, S. d. (2010). Kadın "ikinci cins", evlilik çağı. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel.
- Blank, H. (2019). Bekâretin "el değmemiş" tarihi. (E. Ergün, Çev.) İstanbul: İletişim.
- Bor, B. (2013). Hêvîya macire. Dîyarbekir: Roşna.
- Bruinessen, M. v. (2013). Adile Hanım'dan Leyla Zana'ya: kürt tarihinde siyasi liderler olarak kadınlar. S. Mojab (Dü.) içinde, Devletsiz ulusun kadınları; kürt kadını üzerine araştırmalar (F. Adsay, S. Kılıç, & E. Uşaklı, Çev., s. 131-153). İstanbul: Avesta.
- Çağlayan, H. (2013). Kürt kadınların penceresinden, resmi kimlik politikaları, milliyetçilik, barış mücadelesi. İstanbul: İletişim.
- Demîrel, L. (2014). Vîndîbîyaye. Îstanbul: Vate.
- Dowling, C. (2022). Sindrella kompleksi (çağdaş kadının bağımsızlık korkusu). (S. Budak, Çev.) İstanbul: Afrika Yayınları.
- Galletti, M. (2013). Kürt toplumunda kadınların rolü üzerine batılı tasvirler. S. Mojab (Dü.) içinde, Devletsiz ulusun kadınları; kürt kadını üzerine araştırmalar (F. Adsay, S. Kılıç, & E. Uşaklı, Çev., s. 283-305). İstanbul: Avesta.
- Gilbert, S. M., & Gubar, S. (2016). Tavan arasındaki deli kadın. (N. Sakman, Çev.) İstanbul: Aylak Adam Yayınları.
- Humm, M. (2002). Feminist edebiyat eleştirisi. (G. Bakay, Dü.) İstanbul: Say.
- Millett, K. (2011). Cinsel politika. (S. Selvi, Çev.) İstanbul: Payel.
- Moran, B. (2008). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim.
- Murdock, M. (2023). Kadın kahramanın yolculuğu: kadının bütünlük, iyileşme ve denge arayışı. (A.D. Yurdakul, Çev.) İstanbul: Beyaz Baykuş.
- Özkan, R. (2024). Antolojiya nivîskarên jinên kurd. Îstanbul. Nûbihar.
- Topaç, B. (2012). Bero sûr. Dîyarbekir: Roşna.
- Topaç, B. (2013). Wextê heskerdişî. Dîyarbekir: Roşna.
- Topaç, B. (2020). Menewşî. Îstanbul: Vate.
- Topaç, B. (2023). Binefş. Îstanbul: Vate.
- Topaç, B. (2023). Sebr. Îstanbul: Vate.
- Woolf, V. (2015). Kendine ait bir oda. (H. Saraç, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Woolf, V. (March 1929). Women and fiction. The Forum, 81(3), 179-183.
- Yıldız, P. (2020). Kırmancca (zazaca) hikâyeciliği. S. Vali (Dü.) içinde, Yazınsal varoluştan akademik literatüre kırmancca (zazaca), M.Malmîsanij'a armağan (s. 207-245). İstanbul: Vate.
- Yildiz, P. (2021). Hîkayeyê hewn û hişyarî. Îstanbul: Avesta.
- Yıldız, P. (2024). Romananê Deniz Gunduzî de temaya mergî. Şarkiyat, 16(2), 1071-1092.
- Yıldızhan, V. (2021). Bîblîyografyaya kitabê hîkayeyanê kurdkî (kurmanckî- kirmanckî (zazakî) 2000-2020. Kurdiname(4), 141-161.
Abstract
Zazaki (Kirmanckî) edebiyatında bütün edebi türlerde kadın yazarların sayısı oldukça azdır. Fakat özellikle 2011 yılından sonra Zazaca yayımlanan bazı dergi ve gazetelerde kadın yazarların eserlerine rastlıyoruz. Özellikle 2012-2013 ve 2014 yıllarında kadın yazarların öykü kitapları peş peşe yayımlanmıştır. Bu çalışmada Bedriye Topaç’ın “Bero Sûr” (2012) ve “Menewşî” (2020) adlı hikâye kitapları; Nadire Güntaş Aldatmaz’ın “Pîyê Mi Kemane Cinitêne” (2013); Burçin Bor’un “Hêvîya Macire” (2013); Şeyda Asmin’in “Zeman Sey Fekê Kardî Bî (Hîkayeyê Koyî)” (2013); Lorin Demirel’in “Vîndîbîyaye” (2014) adlı hikâye kitapları feminist bir bakış açısıyla analiz edilmiştir. Bu eserlerde sunulan kadın karakterlerin üslup ve bakış açıları ile genel olarak temsiliyet biçimleri üzerinden kadın temsiliyetini izlemeye çalıştık. Bu kadın yazarların konu ve tema açısından herhangi bir ayırt edici özelliğe sahip olup olmadıklarını ve eserlerinde kadınların hayatlarından hangi kesitleri gösterdiklerini incelemeye çalıştık. Bu çalışma, cinsiyet normlarının bu kadın hikâye anlatıcılarını ve kadın hikâye kahramanlarını nasıl etkilediği gibi konuları analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmada adı geçen kadın hikâye anlatıcılarının hikâyeleri bu soru ve sorunlar bağlamında feminist edebiyat eleştirisi çerçevesinde incelenmiş olup bu sorulara yanıtlar aranmıştır.
Keywords
feminizm Zazaki edebiyatında kadın yazarlar Zazaki edebiyatında hikâye Nadire Guntaş Aldatmaz Bedriye Topaç Burçin Bor Lorin Demirel Şeyda Asmin
References
- Aldatmaz, N. G. (2013). Pîyê mi kemane cinitêne. Dîyarbekir: Roşna.
- Aldatmaz, N. G. (2014). Folklorê kirmancan ser o. Dîyarbekir: Roşna.
- Aldatmaz, N. G. (2016). Pîltane. Îstanbul: Vate.
- Aldatmaz, N. G. (2016). Sanikanê mamekîye ra. Dîyarbekir: Roşna.
- Aldatmaz, N. G. (2019). Xewn. Dîyarbekir: Roşna.
- Aldatmaz, N. G. (2021). Tehlike altındaki bir dil kırmancca/zazaca. İstanbul: Vate.
- Allison, C. (2013). Folklor ve fantezi: kürt sözlü geleneğinde kadınların sunumu. S. Mojab (Dü.) içinde, Devletsiz ulusun kadınları; kürt kadını üzerine araştırmalar (F. Adsay, S. Kılıç, & E. Uşaklı, Çev., s. 245-263). İstanbul: Avesta.
- Asmîn, Ş. (2013). Zeman sey fekê kardî bî (Hîkayeyê Koyî). Dîyarbekir: Roşna.
- Aydin, S. (2014). Nadîre G. Aldatmaz reyde roportaj. Şewçila(13), 31-37.
- Beauvoir, S. d. (1993). Kadın "ikinci cins", bağımsızlığa doğru. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel.
- Beauvoir, S. d. (1993). Kadın "ikinci cins", genç kızlık çağı. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel.
- Beauvoir, S. d. (2010). Kadın "ikinci cins", evlilik çağı. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel.
- Blank, H. (2019). Bekâretin "el değmemiş" tarihi. (E. Ergün, Çev.) İstanbul: İletişim.
- Bor, B. (2013). Hêvîya macire. Dîyarbekir: Roşna.
- Bruinessen, M. v. (2013). Adile Hanım'dan Leyla Zana'ya: kürt tarihinde siyasi liderler olarak kadınlar. S. Mojab (Dü.) içinde, Devletsiz ulusun kadınları; kürt kadını üzerine araştırmalar (F. Adsay, S. Kılıç, & E. Uşaklı, Çev., s. 131-153). İstanbul: Avesta.
- Çağlayan, H. (2013). Kürt kadınların penceresinden, resmi kimlik politikaları, milliyetçilik, barış mücadelesi. İstanbul: İletişim.
- Demîrel, L. (2014). Vîndîbîyaye. Îstanbul: Vate.
- Dowling, C. (2022). Sindrella kompleksi (çağdaş kadının bağımsızlık korkusu). (S. Budak, Çev.) İstanbul: Afrika Yayınları.
- Galletti, M. (2013). Kürt toplumunda kadınların rolü üzerine batılı tasvirler. S. Mojab (Dü.) içinde, Devletsiz ulusun kadınları; kürt kadını üzerine araştırmalar (F. Adsay, S. Kılıç, & E. Uşaklı, Çev., s. 283-305). İstanbul: Avesta.
- Gilbert, S. M., & Gubar, S. (2016). Tavan arasındaki deli kadın. (N. Sakman, Çev.) İstanbul: Aylak Adam Yayınları.
- Humm, M. (2002). Feminist edebiyat eleştirisi. (G. Bakay, Dü.) İstanbul: Say.
- Millett, K. (2011). Cinsel politika. (S. Selvi, Çev.) İstanbul: Payel.
- Moran, B. (2008). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim.
- Murdock, M. (2023). Kadın kahramanın yolculuğu: kadının bütünlük, iyileşme ve denge arayışı. (A.D. Yurdakul, Çev.) İstanbul: Beyaz Baykuş.
- Özkan, R. (2024). Antolojiya nivîskarên jinên kurd. Îstanbul. Nûbihar.
- Topaç, B. (2012). Bero sûr. Dîyarbekir: Roşna.
- Topaç, B. (2013). Wextê heskerdişî. Dîyarbekir: Roşna.
- Topaç, B. (2020). Menewşî. Îstanbul: Vate.
- Topaç, B. (2023). Binefş. Îstanbul: Vate.
- Topaç, B. (2023). Sebr. Îstanbul: Vate.
- Woolf, V. (2015). Kendine ait bir oda. (H. Saraç, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Woolf, V. (March 1929). Women and fiction. The Forum, 81(3), 179-183.
- Yıldız, P. (2020). Kırmancca (zazaca) hikâyeciliği. S. Vali (Dü.) içinde, Yazınsal varoluştan akademik literatüre kırmancca (zazaca), M.Malmîsanij'a armağan (s. 207-245). İstanbul: Vate.
- Yildiz, P. (2021). Hîkayeyê hewn û hişyarî. Îstanbul: Avesta.
- Yıldız, P. (2024). Romananê Deniz Gunduzî de temaya mergî. Şarkiyat, 16(2), 1071-1092.
- Yıldızhan, V. (2021). Bîblîyografyaya kitabê hîkayeyanê kurdkî (kurmanckî- kirmanckî (zazakî) 2000-2020. Kurdiname(4), 141-161.
Abstract
In Zazaki (Kirmanckî) literature, the number of female writers in literary genres is quite low. However, especially after 2011, we see works by female writers in some Zazaki magazines and newspapers. This situation continues into the next four to five years with the publication of story books. Especially in 2012-2013 and 2014, story books by female writers appear in abundance. In this study, these books are “Bero Sûr” (2012) and “Menewşî” (2020) written by Bedriye Topaç; “Pîyê Mi Kemane Cinitêne” (2013) written by Nadire Guntaş Aldatmaz; “Hêvîya Macire” (2013) written by Burçin Bor; “Zeman Sey Fekê Kardî Bî (Hîkayeyê Koyî)” (2013) written by Şeyda Asmin; and “Vîndîbîyaye” (2014) written by Lorin Demirel has been analyzed from a feminist perspective. We have tried to trace the representation of women in these works in respect to the style and perspective of female characters presented and in general the representation they have. We examine whether or not these female writers have any distinctive features in terms of subject and theme and in which sections of women’s lives they show in their works. This study seeks to analyze issues such as the nature of representation and gender norms and what roles affect these female storytellers and their female story heroes.
Keywords
female writers of Zazaki literature story books in Zazaki female writers in Zazaki such as: Nadire Guntaş Aldatmaz Bedriye Topaç Burçin Bor Lorin Demirel Şeyda Asmin Zazaki magazines and newspapers
References
- Aldatmaz, N. G. (2013). Pîyê mi kemane cinitêne. Dîyarbekir: Roşna.
- Aldatmaz, N. G. (2014). Folklorê kirmancan ser o. Dîyarbekir: Roşna.
- Aldatmaz, N. G. (2016). Pîltane. Îstanbul: Vate.
- Aldatmaz, N. G. (2016). Sanikanê mamekîye ra. Dîyarbekir: Roşna.
- Aldatmaz, N. G. (2019). Xewn. Dîyarbekir: Roşna.
- Aldatmaz, N. G. (2021). Tehlike altındaki bir dil kırmancca/zazaca. İstanbul: Vate.
- Allison, C. (2013). Folklor ve fantezi: kürt sözlü geleneğinde kadınların sunumu. S. Mojab (Dü.) içinde, Devletsiz ulusun kadınları; kürt kadını üzerine araştırmalar (F. Adsay, S. Kılıç, & E. Uşaklı, Çev., s. 245-263). İstanbul: Avesta.
- Asmîn, Ş. (2013). Zeman sey fekê kardî bî (Hîkayeyê Koyî). Dîyarbekir: Roşna.
- Aydin, S. (2014). Nadîre G. Aldatmaz reyde roportaj. Şewçila(13), 31-37.
- Beauvoir, S. d. (1993). Kadın "ikinci cins", bağımsızlığa doğru. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel.
- Beauvoir, S. d. (1993). Kadın "ikinci cins", genç kızlık çağı. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel.
- Beauvoir, S. d. (2010). Kadın "ikinci cins", evlilik çağı. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel.
- Blank, H. (2019). Bekâretin "el değmemiş" tarihi. (E. Ergün, Çev.) İstanbul: İletişim.
- Bor, B. (2013). Hêvîya macire. Dîyarbekir: Roşna.
- Bruinessen, M. v. (2013). Adile Hanım'dan Leyla Zana'ya: kürt tarihinde siyasi liderler olarak kadınlar. S. Mojab (Dü.) içinde, Devletsiz ulusun kadınları; kürt kadını üzerine araştırmalar (F. Adsay, S. Kılıç, & E. Uşaklı, Çev., s. 131-153). İstanbul: Avesta.
- Çağlayan, H. (2013). Kürt kadınların penceresinden, resmi kimlik politikaları, milliyetçilik, barış mücadelesi. İstanbul: İletişim.
- Demîrel, L. (2014). Vîndîbîyaye. Îstanbul: Vate.
- Dowling, C. (2022). Sindrella kompleksi (çağdaş kadının bağımsızlık korkusu). (S. Budak, Çev.) İstanbul: Afrika Yayınları.
- Galletti, M. (2013). Kürt toplumunda kadınların rolü üzerine batılı tasvirler. S. Mojab (Dü.) içinde, Devletsiz ulusun kadınları; kürt kadını üzerine araştırmalar (F. Adsay, S. Kılıç, & E. Uşaklı, Çev., s. 283-305). İstanbul: Avesta.
- Gilbert, S. M., & Gubar, S. (2016). Tavan arasındaki deli kadın. (N. Sakman, Çev.) İstanbul: Aylak Adam Yayınları.
- Humm, M. (2002). Feminist edebiyat eleştirisi. (G. Bakay, Dü.) İstanbul: Say.
- Millett, K. (2011). Cinsel politika. (S. Selvi, Çev.) İstanbul: Payel.
- Moran, B. (2008). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim.
- Murdock, M. (2023). Kadın kahramanın yolculuğu: kadının bütünlük, iyileşme ve denge arayışı. (A.D. Yurdakul, Çev.) İstanbul: Beyaz Baykuş.
- Özkan, R. (2024). Antolojiya nivîskarên jinên kurd. Îstanbul. Nûbihar.
- Topaç, B. (2012). Bero sûr. Dîyarbekir: Roşna.
- Topaç, B. (2013). Wextê heskerdişî. Dîyarbekir: Roşna.
- Topaç, B. (2020). Menewşî. Îstanbul: Vate.
- Topaç, B. (2023). Binefş. Îstanbul: Vate.
- Topaç, B. (2023). Sebr. Îstanbul: Vate.
- Woolf, V. (2015). Kendine ait bir oda. (H. Saraç, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Woolf, V. (March 1929). Women and fiction. The Forum, 81(3), 179-183.
- Yıldız, P. (2020). Kırmancca (zazaca) hikâyeciliği. S. Vali (Dü.) içinde, Yazınsal varoluştan akademik literatüre kırmancca (zazaca), M.Malmîsanij'a armağan (s. 207-245). İstanbul: Vate.
- Yildiz, P. (2021). Hîkayeyê hewn û hişyarî. Îstanbul: Avesta.
- Yıldız, P. (2024). Romananê Deniz Gunduzî de temaya mergî. Şarkiyat, 16(2), 1071-1092.
- Yıldızhan, V. (2021). Bîblîyografyaya kitabê hîkayeyanê kurdkî (kurmanckî- kirmanckî (zazakî) 2000-2020. Kurdiname(4), 141-161.
Details
| Primary Language | Kurdi |
|---|---|
| Subjects | Kurdish Language, Literature and Culture |
| Journal Section | Makaleler |
| Authors | |
| Early Pub Date | March 22, 2025 |
| Publication Date | March 21, 2025 |
| Submission Date | January 28, 2025 |
| Acceptance Date | March 7, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 |
NOTICE: All submissions will be accepted through the Manuscript Submission System. Please click on http://ijoks.com/ and register to submit a paper.