International Journal of Kurdish Studies

Öz

he
aşiret (tribe, clan) is usually examined as the main
structure in studies on Kurds on traditional social structures. However, it is
not known how the tribe arised among the Kurds. The aşiret
is examined as a series of structures starting from the family and shaped on
the lineage. The family is the most important social competent authority of
Kurdish society and is the only one which generation and regeneration
constructions such as patriarchy and lineage-ideology. Therefore, the family is
the main dynamic that forms the traditional social structure at the same time.
However, when the names of the layers of tribal starting from family are examined,
it is revealed that the layers of "mal, bavik, tire and hoz" are in
Kurdish, and the following "sülale, qabile, taifa and aşiret" are
not. This suggests that the Kurdish traditional social structure was originally
up to the dynasty, and that subsequent structures (which are usually political
associations) were later added to the Kurdish traditional social structure.
Observations of family’s self-regeneration in lineage settlement independently
of basis group, dynasty and tribe are an important factor supporting this
situation in places Kurds migrate. Kurds who migrated to western Turkey, showed
a model of like an Indian family structure when they reposition their families
in new settlements. This structure was called "bir-bavik" and tried
to be explained in this study.This study shows that the Kurdish family can be
organized traditionally as "mal, bavik, tire and hoz" and
transformation into superstructure (qabile, taife, aşiret)
depends on the socio-political situation found in and so the concepts like Stamm
(germ.) or Tribu (eng. and fran.) in foreign languages claims that define “hoz”
rather than the tribe used within the Kurds.

ürtler
üzerine geleneksel sosyal yapılar konusunda yapılan çalışmalarda
aşiret hemen her zaman ana yapı olarak incelenir. Bununla birlikte aşiretin
Kürtler arasında nasıl ortaya çıktığı belli değildir. Aşiret, aile ile başlayıp soy yapısı üzerinden şekillenen ve
onu aşan oluşumlara kadar giden bir yapılar silsilesi şeklinde incelenir. Aile
(mal), Kürt toplumunun en önemli sosyal kurumudur ve topluma biçim veren
ataerkillik, sülale-ideolojisi gibi yapıları üreten ve yeniden üreten yegane
mercidir. Bu yüzden aile, aynı zamanda geleneksel sosyal yapıya biçim veren ana
dinamiktir. Fakat Kürt sosyal yapısı içinde, aşiretin aileden başlayan
katmanlarına bakıldığında “mal, bavik, tîre ve hoz” olarak
isimlendirilen katmanların isimlendirilmeleri Kürtçe, aşîret
yapısında bunları takip eden katmanlar olan “sülale, qabile, taifa ve aşîret” aşamalarının isimleri Kürtçe değildir. Bu da orjininde Kürt
geleneksel sosyal yapısının aslında sülaleye kadar olduğu, bundan sonraki yapıların, ki bunlar genelde siyasi birliklerdir,
Kürt geleneksel sosyal yapısına sonradan eklemlendiğini düşündürmektedir. Bu durumu destekleyici bir yapı, Kürtlerin göç
ettikleri yerlerde ailenin, kök grup, sülale ve aşiretten bağımsız olarak, kendini soy yapılanması içinde yeniden üretebilecegine
ilişkin gözlemler yapılmıştır. Batı Türkiye´ye göç eden Kürtlerin yeni yerleşim
yerlerinde ailelerini yeniden konumlandırırken Hint Ailesi Modeline benzeyen
bir yapıyı sergiledikleri gözlemlenmiştir. Bu yapıya bir-bavik adı verilmiş ve
bu çalışmada açıklanmaya çalışılmıştır. Bu çalışma, Kürt ailesinin “mal, bavik,
tîre ve hoz” şeklinde geleneksel olarak örgütlenebileceğini ve bunun üstündeki yapılara (sülale, qabile, taifa, aşiret)
girişip girişmeyeceğini, içinde yaşanılan
sosyo-politik durumun belirleyebileceğini ve bu yüzden yabancı dillerdeki Stamm
veya Tribu gibi kavramların Kürtler için kullanılan aşireti değil, hoz´u tanımlayabileceğini iddia
etmektedir.